Marka: İFAV

İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi - Prof. Dr. Ziya KazıcıÜrün Özellikleri : Yayınevi : İFAVYazar : Prof. Dr. Ziya KazıcıKapak Kalitesi : Karton KapakSayfa Kalitesi : İthal KağıtSayfa Sayısı : 529Dil : TürkçeEbat : 16 X 23.5 cmAğırlık : 650 grBarkod : 9789755482057ÖNSÖZMedeniyetin, maddî ve mânevi bütün unsurlarını bünyesinde toplayıp geliştiren İslâm, ilahi bir sistemdir. Bu sebeple Müslümanlar, İlahî vahyin, tedricî bir surette geliştirmeye çalıştığı medenî anlayışı, bir hayat nizamı olarak kabul ettiler.Siyasî bir çevre içinde ortaya çıkan İslâm, nev-i şahsına münhasır bir özellik taşır. Tabir caizse o, İlahî bir medeniyettir. Bu, onun birçok müessesesinin temelinde İlahî hükümlerin bulunduğu mânâsına gelmektedir.Bilindiği gibi "İslâm Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi", Hz. Peygam-berden bu yana geçen, bütün Müslüman toplumların yaşayış tarzını, ekonomik, sosyal, dinî, İdarî, fikrî, teknik vs. gibi müesseselerini incelemektedir. Bu sayede biz, ilk Müslüman toplumlardan başlayıp günümüze kadar gelen ve değişik zaman ile mekân içindeki toplumun nasıl yaşadığını, nasıl dü-şündüğünü, neler yapmak istediğini, neyi başarıp neyi başaramadığını tesbit etme imkânını bulmaktayız. Bu bakımdan müesseseleri, "toplum ve devletlerin tarih sahnesinde kuruluş, gelişme, aldıkları şekil ve geçirdikleri merhaleleri gözler önüne seren canlı örnekler yekûnu" diye tarif etmek mümkündür. Bununla beraber İslâm müesseselerini ve dolayısıyla İslâm medeniyetini tanıyıp, onun insanlığın hizmetine sunduğu imkânları tedkik edip gün ışığına çıkarmak sanıldığı kadar kolay bir şey değildir.Bu araştırmamızda konuları "dinî", "İdarî", "İktisadî" "adlî" "teknik", "fennî", "İlmî" ve siyasî" gibi bölümlere ayırmadık. Zira İslâm medeniyet ve teşkilâtlarını, yukarıda belirtilen bir kategoride mütalaa etmek, kanaatimizce konunun başka yönlerini eksik bırakmak olurdu. Mesela Şeyhülislâm, günümüz Milli Eğitim ve Adâlet Bakanlıkları ile Diyânet İşleri Başkanlığı'nın bütün görevlerini üstlenmiş bir yetkilidir. Bu bakımdan onun faaliyet ve yetki alanını sadece bir görevle sınırlamak mümkün değildir. Aynı şekilde günümüz uygulamasına göre malî bir mükellefiyet olarak kabul edilmesi gereken zekât ve öşür, aynı zamanda dinî birer vecibedirler. Keza kadı, bulunduğu şehrin hem adlî, hem askerî, hem de beledî yöneticisidir. Bu sebeple kadılığı bu üç bölümden hangisine koyarsanız koyun öbür bölümlerde bir eksiklik meydana gelecektir. Medeniyetin gelişmesinde gerekli olan ilim ve vasıtaları bakımından da durum böyledir. Sözgelimi tıb, hem insanların ıstırabım dindirmeye yönelik bir faaliyet alanı, hem de insanlara hizmet sebebiyle Allah rızasını kazanma vesilesi olan bir alandır. Bu sebeple biz, müesseseleri bir ayırıma tabi tutmadan müstakil bölümler olarak ele almayı uygun bulduk.Günümüz İslâm dünyasında İslâm medeniyeti ve müesseseleri ile ilgili birçok eserin yazıldığı ve araştırmanın yapıldığı bilinmektedir. Fakat bütün bu araşürma ve eserlerde dikkati çeken husus, hemen hemen hepsinin, Müslüman Arap dünyasında kurulmuş devletlerin medeniyet ve müesseselerine ağırlık vermiş olmasıdır. Sadece Abbâsîlerle olan münasebetlerinden dolayı Büyük Selçuklulardan biraz bahsedilir. Bununla beraber İslâm dünyasının diğer devletleri (Osmanlılar gibi) tarafından geliştirilen ve âdeta başlı başına bir medeniyet olan Osmanlı medeniyet ve müesseselerine ya hiç veya çok az temas edilir. Gördüğümüz kadarı ile bu durum, dil ve kaynaklara ulaşılamamasmdan doğmaktadır.Bu çalışmamızda, Hz. Peygamber döneminden başlamak üzere, Müslüman Arap dünyasının medeniyet ve müesseseleri yanında, tarihî seyri içinde diğer Müslüman ve Müslüman-Türk Devletleri'nin müesseselerine de yer verildi. Özellikle, bir kıta görünümündeki geniş topraklar üzerinde hakimiyetini tesis etmiş bulunan ve farklı din, dil, ırk, örf ve âdetlere sahip toplulukları asırlarca adil bir şekilde idare etmiş olan Osmanlı Devleti teşkilâtına yeterince yer verdik. Müslüman devletlerin hayatiyet sırlarını teşkil eden bu müesseseler, arşiv belgeleri ile temel kaynakların ışığı altında değerlendirildi. Bu sebeple, araştırmamızın büyük bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz.Dr. Ziya KAZICI İÇİNDEKİLERÖnsöz 9Giriş 11BİRİNCİ BÖLÜMMEDENİYETMedeniyet 17Kültür 19İslâm Medeniyeti 23İslâm Medeniyetinin Kaynakları 40Kur'ân 41Sünnet 42İslâm Medeniyetinin Batı'ya geçiş yollan 44İslâm Medeniyetinin Bazı Değerleri 501-Adâlet 502-Hoşgörü 58İKİNCİ BÖLÜMİSLÂM MÜESSESELERİİslâm Müesseseleri 83İslâm Müesseselerinin Kaynakları 87Arşiv Belgeleri 88Vakfiyeler 91Tarihler 93Tabakat ve Biyografi Kitapları 94Seyahatnâmeler 96Yapı ve Konaklama Yerleri 99Paralar 100Hilâfet 103Emevîler Döneminde Halifelik 118Emevî Halifeleri 122Abbasîler Döneminde Halifelik 122Abbasî Halifeleri 126Fâtımîlerde Halifelik 127Fâtımî Halifeleri 129Endülüs Emevî Halifeliği 130Endülüs Emevî Halifeleri 132Mısır'da Abbasî Halifeliği 132OsmanlIlar Döneminde Halifelik 134Osmanlı Halifeleri 140Vezirlik 149Divân 168Selçuklu Dönemi 179Osmanlılar Döneminde Divân 182Divân Çeşitleri 184Adlî Teşkilat 189Kadılık 190Kadi'l-Kudatlık 200Osmanlılar Döneminde Kadılık 205Kadıaskerlik 212Mezâlim 216Hisbe 225Muhtesibliğe Tayin İçin Aranan Şartlar 230Şeyhülislâmlık 239Şeyhülislâm Tabiri 239Şeyhülislâmlığın Zuhuru 241İlk Şeyhülislâm 243Şeyhülislâmlığın Ehemmiyet Kazanması 244Şeyhülislâmlığın Sona Ermesi 247Şeyhülislâmın Tayin ve Azli 250Şeyhülislâmın Vazife ve Selahiyeti 252Şeyhülislâmın Maiyyeti 255Şeyhülislâm Maaşı 261Osmanlı Şeyhülislâmları 264NakibüT-Eşraflık 267İmamlık 272Vakıf 280A.Vâkıfta Aranan Şartlar 281B.Vakfedilen Malda Aranan Şartlar 282Vakfiye 284Vakfın Tarihçesi 287Vakıfların Menşei 295Vakıfların İdaresi 298Vakıfların Hizmet Sahaları 302Cami 303Tekke 305İmâret 309Medrese 311Kervansaray 312Hastahane 317Hamam 319Çarşı, Arasta ve Bedesten 323Çeşme 326Eğitim ve Öğretim 330Medrese Öncesi Eğitim 3351.Küttâb 3352.Kur'ân ve İslâm Dini Esaslarının Öğretildiği Küttâb 3373.Cami 338Saraylar 343Kitapçı Dükkânları 344Bilginlerin Evleri 345Edebî Salonlar 345Bâdiye (Çöl) 349Medrese Dönemi 350A.Osmanlı Öncesi 353a.Dâru'l-Hadis 364b.Dâru't-Tıb 365c.Dâru'l-Kurrâ 367B.Osmanlı Dönemi 371İhtisas Medreseleri 3821.Dâru'l-Hadis 3822.Dâru't-Tıb 3833.Dâru'l-Kurrâ 3861.Medresenin Diğer Müesseselerle Olan İlgisi 3892.Medreselerin Bina ve Müştemilatı 3913.Medrese Öğretim Kadrosu 395a.Müderris (Profesör) 395b.Muid (Asistan) 396c.Müfîd (Doçent) 398d.Talebe 398Ahilik 401Haberleşme (Berid) 418Vergi ve Toprak 441A.Arazi-i Öşriyye 443B.Arazi-i Haraciyye 443OsmanlIlarda Tımar 448Vergi 450A.Müslümanlarla İlgili Vergiler 4501.Zekât 4502.Öşür 452B.Gayr-i Müslimlerle İlgili Vergiler 4531.Cizye 4532.Haraç 458Vergi Çeşitleri 461Beytü'l-Mal 465Askeri Teşkilat 467Hz. Peygamber ve Hulefa-i Raşidin Döneminde Askerî Teşkilat 474Emevîler Döneminde Askerî Teşkilat 482Abbâsîler Döneminde Askerî Teşkilat 483Selçuklularda Askerî Teşkilat 486OsmanlIlarda Askerî Teşkilat 487A.Yaya ve Müsellemler 488B.Osmanlı Kara Ordusu 490a.Kapıkulu Askerleri 4901.Kapıkulu Piyadesi 491a.Acemi Ocağı 491b.Yeniçeri Ocağı 4972.Kapıkulu Süvarisi 500C.Eyalet Askerleri 501a.Yerli Kulu 501b.Serhad Kulu 501c.Tımarlı Sipahiler 501D.Osmanlı Donanması 502BİBLİYOGRAFYAArşiv Belgeleri 505Kanunnâmeler 506Tarih ve Tabakatlar 506Umumi Kaynaklar 507Araştırmalar 508İndeks 515